Kan een onderdeel zoals een raam worden vervangen wanneer het niet monumentaal is, ook als het technisch goed is?

Ja, onder voorwaarde dat het nieuwe element aansluit bij de karakteristiek van het monument. Voor het vervangen is echter wel een vergunning vereist. Vanuit duurzaamheidsoogpunt is behoud echter wel wenselijk. Met het vervangen gaat weliswaar geen monumentaal onderdeel verloren maar een nog deugdelijk onderdeel vervangen voor een nieuw exemplaar is niet duurzaam.

Waarom is er een verschil in aanpak tussen een enkel raam (in een slechte technische staat) en alle ramen (in een slechte technische staat)?

Bij het vervangen van een enkel raam dat in technisch slechte staat verkeert, verlangen monumenteninstanties omwille van de uniformiteit meestal dat wordt aangesloten bij de te handhaven monumentale ramen. Bij het integraal vervangen van ramen vervalt dit argument en geldt hetzelfde uitgangspunt als bij draairamen die van belang zijn voor de beeldkwaliteit, zonder materiële waarde. Vandaar dat een exacte kopie niet als uitgangspunt genomen maar een kopie in beeld.

Is een standaard EPA advies afdoende voor een monument?

In de regel niet. Een reguliere EPA adviseur kijkt alleen naar de maatregelen die getroffen kunnen worden om energie te besparen. Hierbij wordt meestal niet gelet op monumentwaarde of de bouwfysische condities van het gebouw. Bij het doorvoeren van maatregelen bij een monument is het daarom aan te bevelen om een energieadviseur te raadplegen die gespecialiseerd is in historische bebouwing.

Waar moet ik op letten bij het samenstellen van een pakket met energie duurzame maatregelen?

Het is van groot belang om te letten op de samenhang tussen de maatregelen. Het doorvoeren van een bepaalde maatregel heeft niet het gewenste effect of kan zelfs tot bouwfysische probleem leiden wanneer een andere maatregel niet wordt getroffen. Zo is het effect van isolerende beglazing veel minder groot wanneer er ook niet aan kierdichting wordt gedaan. Het isoleren van sommige onderdelen, kan tot condens leiden bij onderdelen die niet geïsoleerd zijn. In sommige gevallen kan het raadzaam zijn om een energieadviseur in te schakelen die gespecialiseerd is in historische bebouwing.

Wanneer zijn werkzaamheden vergunningplichtig?

De meeste aanpassingen die in de Toolkit worden genoemd zijn vergunningplichtig. Bij werkzaamheden aan het exterieur van een monument zijn alleen gewone onderhoudswerkzaamheden vergunningvrij. Onder dit onderhoud worden werkzaamheden verstaan die bedoeld zijn om te behouden wat er is, zonder wijziging van materiaalsoort, vorm, detaillering, profilering en kleur. Wanneer u inpandig iets wilt veranderen is het van belang om te weten of er monumentale waarden worden aangetast. Het wijzigen van installaties, bijvoorbeeld het vervangen van een ketel of het aanbrengen van radiatorfolie, is vergunningvrij. Zodra er bouwkundige maatregelen worden getroffen, zoals het na-isoleren van daken of gevels, is een vergunning vereist. Zowel bij werkzaamheden aan het interieur of exterieur is het aan te raden om voorafgaand aan de uitvoering contact op te nemen met uw gemeente. Voor meer informatie over vergunningvrije werkzaamheden zie het RCE Informatieblad.

Wat valt onder de beschermde status van een monument?

Een monumentenstatus heeft betrekking op het gehele pand, ook eventuele latere aanbouwen of uitbreidingen. Zowel de monumentale als de niet monumentale onderdelen vallen juridisch onder de beschermde status. Dit betekent echter niet dat alles moet worden gehandhaafd. Een actuele waardebepaling kan worden uitgevoerd om nader te bepalen welke onderdelen monumentaal zijn en welke niet. Hiervoor kunt u terecht bij de lokale monumenteninstanties of een architectuur- of bouwhistorisch bureau.

 

Wat is het verschil tussen monumentale waarde en van belang voor de beeldkwaliteit?

Een monumentale waarde wordt toegekend aan onderdelen die van belang zijn voor het monument en daarbij een intrinsieke waarde hebben, d.w.z. het materiaal zelf is waardevol. Een onderdeel dat van belang is voor de beeldkwaliteit vertegenwoordigt daarentegen geen intrinsieke waarde; het materiaal zelf is niet waardevol, maar de uiterlijke verschijningsvorm oftewel het beeld is wel van belang voor het monument. Zo kunnen ramen van belang voor de beeldkwaliteit zijn, die passen bij een monument maar in de afgelopen decennia zijn vervangen. Het raam is niet oud, en daarmee is het materiaal niet waardevol maar het uiterlijk van het raam is wel van groot belang voor het monument.

Om te bepalen wat de waarden van onderdelen zijn kunt u contact opnemen met uw lokale monumenteninstantie of een architectuur- of bouwhistoricus een Bouw Historische Verkenning laten opstellen.