Ramen

In de regel is de zwakste schakel in de energiehuishouding van veel historische gebouwen de kierdichting van de ramen. Omdat de zwakste schakel sterk bepalend is voor de totale energieprestatie van een gebouw moet bij het na-isoleren allereerst naar de verbetering van de kierdichting worden gekeken. Het effect van andere maatregelen is immers beperkt wanneer de kierdichting niet voldoende is. Daarnaast kan met de toepassing van isolatieglas veel energieverlies worden voorkomen. De mogelijkheden zijn sterk afhankelijk van de detaillering en monumentale waarden van het raam.

Er is een onderscheid te maken tussen:

  • Kierdichting
  • Glas

Kierdichting bij stalen ramen zonder monumentale waarden of beeldkwaliteit

Als wordt gekozen om de ramen te handhaven, zijn de mogelijkheden voor kierdichting overeenkomstig Kierdichting bij stalen ramen met monumentale waarden technisch goed

Wanneer wordt gekozen om de ramen te vervangen moeten de nieuwe exemplaren aansluiten bij de karakteristiek van het monument. De nieuwe elementen kunnen hierbij van een (geïntegreerde) kierdichting en koudebrugonderbreking worden voorzien.

Aandachtspunt:

  • In beginsel verlangen monumenteninstanties dat het materiaal van het nieuwe raam aansluit bij het karakter van het monument.

Kierdichting bij stalen ramen van belang voor de beeldkwaliteit

Als er wordt gekozen om de ramen te handhaven, zijn de mogelijkheden overeenkomstig Zie ook Glas en Ventilatie.

Wanneer wordt gekozen om de ramen te vervangen, moeten de nieuwe exemplaren in beeld een exacte kopie zijn van de bestaande ramen. De ramen kunnen hierbij van een (geïntegreerde) kierdichting en koudebrugonderbreking worden voorzien.

Aandachtspunten:

  • In beginsel verlangen monumenteninstanties dat het raamtype wordt gehandhaafd.
  • Ook moet een nieuw raam in beginsel in staal worden uitgevoerd omdat aluminium profielen doorgaans zwaarder zijn. Toch bestaan er steeds meer aluminium profielen die het uiterlijk van stalen profielen goed benaderen. Bij een raam dat niet monumentaal maar louter beeldkwaliteit heeft, behoren deze varianten tot de mogelijkheid.

Kierdichting bij stalen ramen met monumentale waarden, technisch slecht

Monumentale stalen ramen die in zo’n slechte slechte staat verkeren dat ze niet redelijkerwijs te herstellen zijn, kunnen worden vervangen volgens de volgende opties:

  1. Vervangen van een enkel raam: het raam kan vervangen worden door een nieuw exemplaar dat een (nagenoeg) exacte kopie is van het bestaande raam. Voor de mogelijkheden voor kierdichting van het nieuwe raam, zie Kierdichting bij stalen ramen met monumentale waarden technisch goed
  2. Integraal vervangen van ramen: de ramen kunnen vervangen worden door een nieuwe exemplaren die alleen in beeld een exacte kopieën zijn van de bestaande ramen. De nieuwe ramen kunnen hierbij van een kierdichting en koudebrugonderbreking worden voorzien.

Aandachtspunten:

  • In beginsel verlangen monumenteninstanties dat het raamtype wordt gehandhaafd.
  • Ook moet een nieuw raam in beginsel in staal worden uitgevoerd omdat aluminium profielen doorgaans zwaarder zijn. Toch bestaan er steeds meer aluminium profielen die het uiterlijk van stalen profielen benaderen. Wanneer het een niet hoog monumentaal raam betreft, behoren deze varianten tot de mogelijkheid.
  • Bij een stalen kozijn vormt zich bij het profiel standaard een koudebrug. Bij de plaatsing van isolerende beglazing zal hierdoor bij de ramen sneller condensvorming optreden. Moderne metalen kozijnen hebben om dit te voorkomen in het profiel een koudebrugonderbreking opgenomen. Het profiel is hierbij onderbroken door een materiaal dat minder goed koude geleidt.

Schuiframen zonder monumentale waarden of beeldkwaliteit

Als wordt gekozen om de ramen te handhaven, zijn de mogelijkheden voor kierdichting overeenkomstig Schuiframen met monumentale waarden technisch goed

Wanneer wordt gekozen om de ramen te vervangen moeten de nieuwe exemplaren aansluiten bij de karakteristiek van het monument. De nieuwe elementen kunnen hierbij van een (geïntegreerde) kierdichting worden voorzien.

Aandachtspunt:

  • Het materiaal van het raam moet aansluiten bij het karakter van het monument. Kunststof ramen worden door monumenteninstanties meestal niet toegestaan.

Schuiframen van belang voor de beeldkwaliteit

Als er wordt gekozen om de ramen te handhaven, zijn de mogelijkheden overeenkomstig Schuiframen met monumentale waarden technisch goed

Wanneer wordt gekozen om de ramen te vervangen, moeten de nieuwe exemplaren in beeld een exacte kopie zijn van de bestaande ramen. De ramen kunnen hierbij van een (geïntegreerde) kierdichting worden voorzien.  Een mogelijkheid is de toepassing van een in het kozijn geïntegreerd geleiderssysteem ook wel aangeduid als WinTwin systeem. Een nadeel van dit systeem is dat een deel van het kozijn (ter plaatse van de belegkast) hiervoor moet worden weggezaagd waarmee deze oplossing niet geschikt is voor kozijnen met een hoge monumentale waarde.

Aandachtspunten:

  • Bij beschermde monumenten dient het raamtype te worden gehandhaafd; draai-kiepramen worden door monumenteninstanties in de regel niet toegestaan.
  • Een aanslagstuk in de vorm van een wellat wordt door monumenteninstanties vaak ook niet toegestaan.
  • Het materiaal van het raam moet aansluiten bij het karakter van het monument. Kunststof ramen worden door monumenteninstanties meestal niet toegestaan.

 

Schuiframen met monumentale waarden, technisch slecht

Monumentale schuiframen die in zo’n slechte slechte staat verkeren dat ze niet redelijkerwijs te herstellen zijn, kunnen worden vervangen volgens de volgende opties:

  1. Vervangen van een enkel raam: het raam kan vervangen worden door een nieuw exemplaar dat een exacte kopie (zowel beeld als materiaal) is van het bestaande raam. Voor de mogelijkheden voor kierdichting van het nieuwe raam, zie Schuiframen met monumentale waarden technisch goed.
  2. Integraal vervangen van ramen: de ramen kunnen vervangen worden door een nieuw exemplaar dat alleen in beeld een exacte kopie is van het bestaande raam. De nieuwe ramen kunnen hierbij van een (geïntegreerde) kierdichting worden voorzien.

Aandachtspunten:

  • Het raamtype dient te worden gehandhaafd; draai-kiepramen worden in de regel door monumenteninstanties niet toegestaan.
  • Een aanslagstuk in de vorm van een wellat wordt door monumenteninstanties vaak ook niet toegestaan.
  • Het materiaal van het raam moet aansluiten bij het karakter van het monument. Kunststof ramen worden door monumenteninstanties meestal niet toegestaan.

Voorzetraam bij schuiframen

Er bestaan binnen- en buitenvoorzetramen. In de regel worden buitenvoorzetramen als ontsierend ervaren en daarom vaak niet goedgekeurd door de monumenteninstanties. Alleen als beschermende beglazing voor glas-in-lood is een buitenvoorzetraam in sommige gevallen een alternatief.  Zie Buitenvoorzetraam bij glas-in-lood.

Een binnenvoorzetraam kan daarentegen wel goed worden toegepast en daarbij worden voorzien van een kierdichting. Het is wel van belang dat het voorzetraam aan de binnenzijde naadloos aansluit op het bestaande kozijn om ongewenste infiltratie van binnenlucht te voorkomen. Daarnaast moet het binnenvoorzetraam zelf goed kierdicht zijn. Wanneer de aansluiting niet naadloos is en de kierdichting niet afdoende, kan tussen de ramen condensvorming optreden. Daarentegen moet de ruimte tussen de twee ramen wel met buitenlucht worden geventileerd om condens te voorkomen. Dit kan worden bereikt door bijvoorbeeld het oorspronkelijke raam licht kierend te plaatsen. In geval van een monumentaal interieur kan een binnenvoorzetraam onwenselijk zijn.

Zie ook Glas en Ventilatie.

Permanent dichtzetten bij schuiframen

Wanneer een schuifraam niet of nauwelijks wordt geopend, kan het raam ook permanent worden dichtgezet. Dichtingsband wordt dan in de sponning aangebracht waarna het raam ‘dicht’ wordt geschilderd.

Zie ook Glas en Ventilatie