Een warmtepomp haalt met een warmtewisselaar warmte uit onuitputtelijke bronnen zoals water, lucht of bodem. Warmtepompsystemen gebruiken daardoor weinig tot geen fossiele brandstof en veroorzaken weinig milieubelasting. Bij een warmtepomp wordt gebruik gemaakt van een gratis warmtebron waardoor de kosten voor verwarming vervallen. Het systeem verbruikt wel elektriciteit. Het stroomverbruik is afhankelijk van het vermogen van de warmtepomp. Veelal ligt het stroomverbruik op ca. 20-25% van het afgegeven vermogen in kW.
Een warmtepomp kan zowel gebruikt worden voor verwarming als koeling. Er zijn veel systemen en variaties in de handel waaronder zelfstandige waterpompen en systemen die gekoppeld zijn aan WTW of zogenaamde hybride warmtepompen die gecombineerd zijn met een CV installatie. Er kan hierbij een onderscheid gemaakt worden tussen centrale systemen die het hele pand of meerdere panden verwarmen, en decentrale systemen die één ruimte verwarmen. Deze laatste zijn vaak luchtwarmtepompen die gecombineerd worden met ventilatie. De meeste warmtepompsystemen zijn geschikt voor een LTW verwarmingssysteem.
Voor kleinere monumenten als woonhuizen zijn luchtwarmtepompen of hybride warmtepompen vaak meer geschikt. Wanneer het grotere objecten of complexen betreffen, kan gedacht worden aan bodem- of aardwarmte. Bij bodemwarmte kan een onderscheid gemaakt worden tussen een open en een gesloten bodemenergie systeem. Bij een open systeem wordt het grondwater opgepompt om er energie aan te onttrekken, waarna het vervolgens wordt teruggepompt. Bij een gesloten systeem wordt een vloeistof, vaak met toegevoegde anti-vriesmiddelen, in buizen door de bodem geleid. Deze vloeistof neemt de warmte van de bodem op en transporteert deze energie naar de warmtepomp. Elke grondsoort heeft een afgifte in wattage per strekkende meter, vandaar dat de samenstelling van de bodem bepalend is voor het aantal boringen voor de voeding van de warmtepomp.
Aandachtspunten:
- Een open systeem wordt in de regel alleen toegepast bij zeer omvangrijke projecten. Meestal worden bij monumenten en monumentale complexen alleen gesloten bronsystemen toegepast.
- Een warmtepomp kan ook worden aangewend voor de warmwatervoorziening. Voor warm water zijn speciale warmtepompboilers beschikbaar. De boiler wordt in basis verwarmd door de warmtepomp tot ca. 40 à 45 °C en elektrisch bij verwarmd tot een temperatuur van 60 °C. Er bestaan ook systemen met een warmtepompboiler die niet elektrisch worden bijverwarmd maar die aanvullend een hogere temperatuur realiseren d.m.v. een hydrobox.
- Een open of gesloten bodemenergie-systeem is onderhoudsarm en heeft een levensduur van 15 tot 20 jaar. De levensduur van de bron zelf is 30 tot 50 jaar.
- Voor de plaatsing van een installatie boven de 70 kW is een vergunning vereist.